Η έννοια της τακτικής της ‘Δεύτερης σκέψης’,σε Γερμανικό εγχειρίδιο ξιφασκίας του 16ου αιώνα

Του Γεώργιου Ε. Γεωργά

Αναπόσπαστο  κομμάτι της  ξιφασκίας, είναι το θέμα  της τακτικής. Ο ασκούμενος   στη τέχνη της  ξιφασκίας ασχολείται  με τη τακτική, από τα πρώτα του μαθήματα. Ένα από τα μεγάλα κεφάλαια της τακτικής  είναι η Δεύτερη σκέψη (Second intention). Θα μπορούσε  να δοθεί  ένας γενικός ορισμός στη Δεύτερη σκέψη ως εξής, όπως γράφει ο κ. Χάρης Τσολάκης (Ομοσπονδιακός προπονητής και επιστημονικός συνεργάτης της Ε.Ο.Ξ.)   στο βιβλίο του ‘Ειδικά Θέματα Ξιφασκίας’ :

 ‘Δεύτερη σκέψη ορίζονται  οι προετοιμασίες που προκαλούν την απόκρουση ή  την αντεπίθεση του αντιπάλου, και οι οποίες αντιμετωπίζονται με επιθετικό ή αμυντικό τρόπο.’

Κοντολογίς  Δεύτερη σκέψη είναι οι ενέργειες του  ξιφομάχου  που  έχουν  τη πρόθεση να δημιουργήσουν  την  ψευδαίσθηση  στον αντίπαλο ότι είναι απλή  επίθεση, ενώ  στη πραγματικότητα κρύβετε ένα ‘σχέδιο’. Όμως  τι είναι η απλή  επίθεση ;

Απλές επιθέσεις  είναι  οι ενέργειες που  βρίσκουν τον αντίπαλο  σε έναν οπλομαχητικό  χρόνο. Για παράδειγμα απλή νύξη ή προβολή, διαζεύξεις, καταφορές, μια αντίνυξη (riposte) μετά από απόκρουση (parry),όλες  αυτές οι ενέργειες είναι Απλές επιθέσεις.

Η Δεύτερη σκέψη από την άλλη μεριά είναι πιο πολύπλοκη. Μια κλασική  περίπτωση  Δεύτερης σκέψης είναι η ψευδή επίθεση που  εκτελείτε   ως προσποίηση, που έχει ως αποτέλεσμα την απόκρουση και την αντίνυξη  του αντιπάλου και ακλουθείτε  από τον αρχικό  επιτιθέμενο (αυτός που έκανε τη προσποίηση) απόκρουση  και επαναντίνυξη (contre riposte).  Έτσι στη πραγματικότητα ο επιτιθέμενος είχε τη πρόθεση  να χτυπήσει τον αντίπαλο του με τη παραπάνω τακτική.

Το κλειδί όλης αυτής  της  επίθεσης  είναι η αρχική ψευδεπίθεση του επιτιθέμενου που  με αυτή προκάλεσε τον αντίπαλο του να ενεργήσει όπως αυτός επιθυμούσε, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα, το χρόνο και την απόσταση προς όφελος του. Κάνοντας έτσι  τον αντίπαλο  του  να νομίζει  ότι  με μια απόκρουση και με μια αντεπίθεση  θα εξασφάλιζε  την νίκη. Εκεί  ακριβός  έρχεται η  Δεύτερη  σκέψη που ο αρχικός  επιτιθέμενος  έδωσε εσκεμμένα τη πρωτοβουλία στον  αντίπαλο  του  και μετά τη ξαναπήρε πίσω.

Φυσικά το παραπάνω είναι απλά ένα παράδειγμα. Σε μια μονομαχία  δε πάει να πει  ότι όλα  γίνονται όπως  θέλουμε να γίνουν. Θα μπορούσε κάλλιστα ο αμυνόμενος αντί  για απόκρουση  αντίνυξη να εκτελέσει για παράδειγμα αντεπίθεση ( contra attack) που θα άλλαζε το σχέδιο  του  επιτιθέμενου.

To δεύτερο σημαντικό σημείο στη τακτική αυτή, είναι η αντίδραση του αντίπαλου. Αν ο αντίπαλος επιτεθεί  άμεσα, τότε εύκολα μπορεί αυτός που ξεκίνησε την αρχική επίθεση να αποκρούσει  και να εκτελέσει επαναντίνυξη για  να βρει τον αντίπαλο του. Όλα αυτά προϋποθέτουν η αρχική  ψευδεπίθεση  να μη τρομάξει  τον αντίπαλο κάνοντας τον να ανοίξει  την απόσταση, αλλά τουναντίον να τον πείσει να επιτεθεί  μεταφέροντας του μια ψεύτικη  σιγουριά ότι θα νικήσει.

Η παραπάνω τακτική, εφαρμόζετε στη Κλασική και στη Μοντέρνα ξιφασκία τόσο στη Γαλλική σχολή όσο και στην Ιταλική σχολή ξιφασκίας. Ωστόσο η τακτική αυτή είναι αρκετά παλαιότερη και ήταν  σε χρήση η εφαρμογή της με μακριά  σπαθιά (long swords) όπου ήταν  αρκετά βαρύτερα από το ξίφος μονομαχίας, τη σπάθη  και το ξίφος άσκησης.

Πρώτη καταγραφή σε εγχειρίδιο οπλομαχίας της ταχτικής αυτής το βρίσκουμε από το Γερμανό οπλοδιδάσκαλο Joachim Meÿer. Ο Joachim Meÿer (1537 – 1571) έζησε το 16^ο αιώνα και ήταν ένας από τους τελευταίους οπλοδιδάσκαλους που κρατούσε τη παράδοση του ιδρυτή της Γερμανικής σπαθασκίας (Deutsche Fechtschule) Johannes Liechtenauer. Ο Joachim Meÿer προς στο τέλος της ζωής του έγραψε τρία εγχειρίδια οπλομαχίας στα οποία κράτησε τη Γερμανική  ορολογία  συγγραφής (για παράδειγμα ο όρος πρωτοβουλία στη Γερμανική ορολογία ονομάζεται ‘Vor’ δηλαδή ‘Πριν’ έτσι  ήταν αρχικά πολύ δυσνόητα να καταλάβουν οι πρώτοι μελετητές τι εννοούσαν  οι Γερμανοί δάσκαλοι της οπλομαχίας) ενώ επηρεάστηκε και από την Ιταλική σχολή που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής εκείνη την εποχή.

Ο Meÿer γεννήθηκε  στη Basel της σημερινής Ελβετίας και εκτός από την ενασχόληση  του  με την οπλομαχία ήταν  και μαχαιροποιός και φυσικά αργότερα έγινε και  μέλος της συντεχνίας  των Μαχαιροποιών. Λόγω του επαγγέλματος του  είχε ταξιδέψει πολύ στο τότε γνωστό κόσμο. Στα ταξίδια του παρακολουθούσε, τις εκπαιδεύσεις των εθνοφρουρών  των πόλεων  που επισκεπτόταν ενώ ήρθε έτσι σε επαφή με τεχνικές διαφορετικές από ότι  εξασκούσαν τότε στη Αγία Ρωμαϊκή Γερμανική αυτοκρατορία. Πολλοί μελετητές λένε πως εξασκήθηκε στη Bolognese σχολή οπλομαχίας που ήταν πολύ διαδεδομένη στη Βόρειο Ιταλία.

Το 1560 εγκαταστάθηκε στο Στρασβούργο (Strasbourg),όπου παντρεύτηκε  τη Appolonia Ruhlman και έγινε μέλος της συντεχνίας των μαχαιροποιών. Τότε ήταν που άλλαξε το επάγγελμα του και άφησε για πάντα το επάγγελμα του μαχαιροποιού. Ένα χρόνο μετά έπεισε το συμβούλιο της πόλης να οργανώσει ένα μεγάλο ξιφασκιακό δρώμενο. Δηλαδή αγώνες ξιφασκίας. Λόγο της μεγάλης επιτυχίας που είχε, επαναλήφτηκε το 1563,το 1566, το 1567 και το 1568 όπου τη συγκεκριμένη ημερομηνία αναγνωρίστηκε και ως δάσκαλος της ξιφασκίας.

Ο Meÿer έγραψε το πρώτο χειρόγραφο του ανάμεσα στα 1560 με 1568 για τους προσωπικούς  τους μαθητές τον Otto Graf von Sulms, τον Sonnenwaldt και τον Minzenberg.Το χειρόγραφο   έχει μαθήματα που αφορούν  τη χρήση του μακριού σπαθιού, του dussack (ένα κυρτό όπλο που θυμίζει πολύ τη σημερινή σπάθη)  και ενός νέου και πολύ αγαπητού σπαθιού για τους νέους, το rapier. Το δεύτερο χειρόγραφο είναι ένα ανθολόγιο παλαιών δασκάλων της Γερμανικής σχολής οπλομαχίας όπως των Sigmund Schining ein Ringeck, του Peter von Danzig, του Martin Syber και άλλων αλλά έχει μέσα και καταγραμμένες τεχνικές του rapier που όμως της ερμηνεύει με γνώμονα τις τεχνικές του Γερμανικού Messer (Messer πάει να πει μαχαίρι, ενώ großes Messer μεταφράζεται ως μεγάλο μαχαίρι, την εποχή των 14ου έως και α6ου αιώνα ήταν τα μονόκωπα μεγάλα κυρτά ή ελαφρός κυρτά σπαθιά τύπου falchion και παράλληλα ήταν ένα από τα αρχέτυπα της μοντέρνας σπάθης) και όχι των Ιταλικών συστημάτων οπλομαχίας. Στις αρχές του Φλεβάρη του 1570 ολοκλήρωσε το βιβλίο του Gründtliche Beschreibung der Kunst des Fechtens (Μια πλήρης περιγραφή της τέχνης της μάχης). Το έργο του το αφιέρωσε στο Δούκα Johann Casimir και εικονογραφήθηκε  στο εργαστήριο του Tobias Stimmer. Το βιβλίο  αυτό ήταν μια απόπειρα  να περικλείσει σε αυτό όλη τη τέχνη της οπλομαχίας της εποχής του, το όποιο ήταν ένα δύσκολο επιχείρημα. Στο βιβλίο του κάλυψε τις τεχνικές του μακριού σπαθιού, του dussack,του rapier, του dagger αλλά και διαφόρων ραβδιών και όπλων τύπου  αλαβάρδας  (δρεπανοτσέκουρο).

Στη φωτ. ‘Ο σταυρός του Meyer που δήχνει τις γραμμές επίθεσεων’

Στα 1570 ο Meÿer δέχτηκε τα τιμητικό τίτλο του Fechtmeister  (δάσκαλου της ξιφασκίας) από το Δούκα Johann Albrecht του Mecklenburg στο παλάτι του στο  Schwerin. Έτσι άφησε το Στρασβούργο για να μετακομίσει στο Schwerin η οποία ήταν μια απόσταση 500 χιλιόμετρων, την οποία έκανε μέσα στη καρδία του χειμώνα. Το αποτέλεσμα ήταν να πάθει πνευμονία και να πεθάνει στις 24 Φεβρουαρίου του 1571.

Η σχολή ξιφασκίας που  είχε  στο Στρασβούργο έγινε μια από τις πιο δημοφιλές σχολές που  υπήρχαν στην Αγία Ρωμαϊκή Γερμανική αυτοκρατορία και συνέχυσε να υπάρχει ακόμα και μετά τη προσάρτηση του Στρασβούργου στο βασίλειο της Γαλλίας από το βασιλιά Louis XIV στα 1681. Η σχολή λίγο καιρό μετά άλλαξε την ονομασία της σε “Academie de Arms“ και σύντομα αφομοιώθηκε από τη Γαλλική σχολή ξιφασκίας (La Ecole française d’escrime).

Σε ένα λοιπόν από τα τρία του  βιβλία ο Joachim Meÿer αναλύει τη τακτική της Δεύτερης σκέψης ως τεχνική του μακριού σπαθιού. Μη ξεχνάμε ότι τα σπαθιά αυτά κρατιούνται με τα δυο χέρια ωστόσο χρησιμοποιούν τις ίδιες γραμμές επίθεσης που χρησιμοποιούνται στη Κλασική και Μοντέρνα ξιφασκία, είτε για νηκτικές επιθέσεις είτε για θλαστικές, μόνο που δίνονται με διαφορετική ονομασίας από ότι στη κλασική ξιφασκία. Ο Joachim Meÿer΄ ήταν ένας από τους  πρώτους που  ζωγράφισε τις γραμμές επίθεσης, που έχει γίνει γνωστός ως ο ‘σταυρός του Meÿer’. Γράφει λοιπόν ο Joachim Meÿer :

‘ Ξεκίνησε μια επίθεση που δεν έχει σκοπό να χτυπήσει, αλλά αντίθετα να προκαλέσει  τον αντίπαλο  σου να σου   επιτεθεί. Να είσαι έτοιμος για αυτό και εκτόπισε το χτύπημα του. ‘Περίμενε’ από αυτόν να σηκώσει το σπαθί του από τη δέσμευση με σκοπό να σε χτυπήσει για δεύτερη φορά, και χτύπα τον (σε Vor, κατάσταση ‘Πριν’ δηλαδή παίρνοντας τη πρωτοβουλία πάλι) όσο πάει να κάνει αυτό.’

Όπως μπορούμε να δούμε ενώ δεν έχει καταγραφεί στο βιβλίο  του η τεχνική  με το όνομα Δεύτερη σκέψη την εποχή αυτή που  γράφτηκε, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια πρώιμη μορφή της.

Έτσι  μπορούμε να δούμε ότι η τακτική και η στρατηγική  που μπορεί να κάνει ένας ξιφομάχος δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με το είδος του  ξίφους ή σπαθιού που φέρει. Η ρίζα είναι  ίδια. Για  αυτό  θα κλείσω με κάτι που έγραψε ο ιδρυτής της Γερμανικης σπαθασκίας Johannes Liechtenauer :

‘Στη πραγματικότητα υπάρχει μόνο μια τέχνη του σπαθιού που είναι ίδια και απαράλλαχτη για αιώνες και είναι ο πυρήνας και η μήτρα όλων των πολεμικών τεχνών.’

Ευχαριστώ τον κ. Johannes Pelzer για τη μετάφραση του κειμένου, από τη Γερμανική γλώσσα στα Αγγλικά.

Βιβλιογραφία

–          Ειδικά Θέματα Ξιφασκίας, Χάρης Τσολάκης,  εκδόσεις Αθλότυπο, Αθήνα 2007

–     A Thorough Description of the Free Knightly and Noble Art of Combat

with all Customary Weapons, adorned and presented with many fine and useful

illustrations, By Joachim Meyer, Freifechter of Strassburg, 1570.

By privilege of His Majesty the Holy Roman Emperor not to be printed again in

any form for ten years

–          The Art and Practice of Longsword Combat according to Joachim Meyer, Free Fencer . By Mike Cartier © 2005

–          Introduction to Meyer Longsword, By Mike Carter April 2006 Meyer Frei Fechter

–          Ξιφασκία Μεθοδολογία Προπόνησης, Χ.Τσολάκης,Κ. Αθανασιαδης, Π.Ντουράκος, εκδόσεις Αθλότυπο

–          Ξιφασκία Χ.Τσολάκης, A.Szabo, Aθήνα 1996

Οι θέσεις Φυλάξης της Γερμανικής σπαθασκίας, από τον Joachim Meyer . Εδώ φαίνονται οι τέσσερεις βασικές μαζί με τις -δευτερεύουσες θέσεις φυλάξεως από τον Joachim Meyer ο οποίος ήταν δάσκαλος οπλομαχίας.