‘’Η μάχη ανάμεσα σε έναν πεζό στρατιώτη με σπάθη και έναν τυφεκιοφόρο με ξιφολόγχη’’
© Έρευνα – Μετάφραση: Παναγιώτης Ν. Κλώνος, μέλος της Ακαδημίας Ιστορικών Ευρωπαϊκών Πολεμικών Τεχνών ‘Λέοντες’ και των Ελλήνων Ελεύθερων Ξιφομάχων (Meyer Freifechter Guild – Hellas).
Είναι γεγονός ότι, η χρήση της στρατιωτικής σπάθης και του τυφεκίου με ξιφολόγχη αναφέρονται σε πληθώρα στρατιωτικών εγχειριδίων από το 18ο – 20ό αιώνα. Τόσο η αγγλική όσο και η γαλλική βιβλιογραφία παρέχουν πολλές πηγές, αλλά στην παρούσα έρευνα θα επικεντρωθούμε στις διδασκαλίες του Γάλλου δασκάλου των όπλων του 142ου Συντάγματος Πεζικού του Γαλλικού Στρατού, Augustin Chambon ο οποίος συνέγραψε το 1911 το στρατιωτικό εγχειρίδιο ‘’Du Sabre à pied, conseils pratiques sur son emploi en campagne’’ (Η χρήση της σπάθης ως πεζός. Πρακτικές συμβουλές για τη δουλειά του στρατιώτη στην εκστρατεία).
Στο κεφάλαιο ‘Du combat contre la baïonnette’ (η μάχη ενάντια στην ξιφολόγχη) ο Augustin Chambon αναφέρει ότι, με την εμπειρία που απέκτησε στα όπλα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένας στρατιώτης, που φέρει σπάθη (sabre) μπορεί να επιβιώσει εύκολα σε μια μάχη όταν έχει έναν αντίπαλο απέναντί του, αλλά και σε περίπτωση που έχει περισσότερους αντιπάλους μπορεί να τους αντισταθεί έως ότου φτάσουν οι ενισχύσεις. Επίσης, σε αυτές τις ασκήσεις που πρέπει να επαναλαμβάνονται συχνά, χρησιμοποιούνται βαριές μεταλλικές σπάθες και ειδικές ξιφολόγχες, στις οποίες υπάρχουν θήκες που είναι δεμένες στον χειροφυλακτήρα. Το κουμπί έχει επένδυση από κουρέλια, ως μέσο σύνεσης. Η θήκη έχει μια μικρή περίσσεια βάρους, αλλά δεν τραυματίζει τον εκπαιδευόμενο όταν τον χτυπήσει και για αυτό το λόγο, όλοι οι εκπαιδευόμενοι φορούν μάσκες, γάντια και προστατευτικά για το σώμα και όλα αυτά τα διαθέτει η αίθουσα ξιφασκίας.
Η χρήση της σπάθης δεν είναι πολύπλοκη ενάντια σε έναν τυφεκιοφόρο με ξιφολόγχη. Τι μπορεί ο τυφεκιοφόρος για να επιτεθεί; Τρυπήματα και τίποτα άλλο. Τα εν λόγω τρυπήματα εκτελούνται αργά, λόγω του ότι το βάρος του τυφεκίου εμποδίζει την γρήγορη εκτέλεσή τους. Συνεπώς, αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να εκφράσουμε τη δική μας γνώμη ως προς το τρύπημα που καθορίζεται από πραγματικούς κανονισμούς. Η κίνηση ‘’τρύπημα’’ (Pointez) πρέπει να εκτελεστεί και με τα δύο χέρια, δηλαδή κατά την εκτέλεση του τρυπήματος δεν πρέπει να αφήνουμε ελεύθερο το αριστερό χέρι και το βάρος του σώματός μας να μεταφέρεται προς τα εμπρός, ενώ εκτείνεται το πίσω μέρος του δεξιού γονάτου (η ιγνύα). Αυτός ο τρόπος τρυπήματος είναι ελαττωματικός. Έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, αν κανείς θέλει να χτυπήσει με αυτόν τον τρόπο έχουμε μια κατάσταση, όπου ένας είναι τυφεκιοφόρος με ξιφολόγχη και για αυτό το λόγο, ο στρατιώτης που φέρει σπάθη θα πρέπει να είναι ‘’ισχυρός’’ στην απόκρουσή του. Η επιστροφή στη θέση φύλαξης (πρέπει να γίνεται γρήγορα) δυσκολεύει τον τυφεκιοφόρο εξαιτίας του βάρους του τυφεκίου. Επίσης, όταν ένας από τους δύο αντιπάλους ‘’κλείσει’’ την απόσταση σε μεγάλο βαθμό, τότε υπάρχει περιθώριο για riposte (αντεπίθεση). Είναι η αξιοποίηση του βραχίονα την ώρα που εκτελείται το τρύπημα, διότι το πλεονέκτημα αυτού του τρυπήματος οφείλεται στο γεγονός ότι, εάν και εφόσον εκτελεστεί με δύναμη μπορεί να είναι ισχυρό απέναντι στην απόκρουση του αντιπάλου.
Είναι προτιμότερο να επιστρέψουμε στον κανονισμό που ορίζει το ‘’Coup Lancé’’ (χτύπημα με προβολή), ξεκινώντας με το δεξί χέρι κρατώντας το όπλο και το εκτείνουμε προς τα εμπρός. Η εκτέλεση του τρυπήματος με το ένα χέρι εξασφαλίζει ότι, ο εκπαιδευόμενος ελέγχει καλύτερα το σώμα του ώστε το εν λόγω τρύπημα να φτάσει πιο μακριά με μεγαλύτερη ταχύτητα. Χωρίς να θέλουμε να παραγκωνίσουμε τον συγκεκριμένο κανονισμό, θα πρέπει να ικανοποιήσουμε και το desiderata (επιθυμητό) της ξιφασκίας με την ξιφολόγχη για δύο τεχνικές. Αυτές οι τεχνικές είναι, το ‘’Pointez’’ (τρύπημα) και το ‘’Coup Lancé’’ (χτύπημα με προβολή), που πρέπει να διατηρούνται χωρίς να αποκλείει η μία την άλλη.
Σε αυτό το σημείο θα μιλήσουμε για την τεχνική ‘’Coup Lancé’’ (χτύπημα με προβολή). Στη μάχη είναι γεγονός ότι, οι στρατιώτες αποφασίζουν σύμφωνα με την προσωπική τους κρίση ποια από τις δύο κινήσεις είναι η καλύτερη, πότε να χρησιμοποιήσουν τη μία ή την άλλη χωρίς να σκεφτούν αυτά που ορίζονται από τους κανονισμούς.
Επιβεβαιώνεται ότι, όταν δύο αντίπαλοι έρθουν σε ζεύξη και ο ένας εκ των δύο επιχειρήσει να εκτελέσει riposte (αντεπίθεση) για να τρυπήσει (Pointez), τότε ο δεύτερος θα αξιοποιήσει το ‘’Coup Lancé’’ (χτύπημα με προβολή) ή κάποιο άλλο χτύπημα που βοηθά στην άμυνα. Συνεπώς, ο εκπαιδευόμενος κρατώντας το όπλο με το ένα χέρι και έχοντας ισορροπία στα πόδια του, έχει τη δυνατότητα να πάρει γρήγορα μια θέση φύλαξης και να εκτελέσει μια σειρά από συνεχόμενα χτυπήματα και να κρατά τον αντίπαλό του σε απόσταση.
Για να καταλάβουν καλύτερα οι αναγνώστες, οι εκπαιδευόμενοι που εξασκούνται στην ξιφασκία φέροντας τυφέκιο με ξιφολόγχη προπονούνται, έχοντας απέναντί τους ένα ανθρώπινο ομοίωμα – στόχο, όπου μπορούν να χτυπήσουν με δύναμη και γρήγορα, παίρνοντας ευνοϊκές θέσεις φύλαξης για να προστατευτούν. Επίσης, σε συνθήκες πραγματικής μάχης οι αντίπαλοι χτυπούν, αποκρούουν, αντεπιτίθενται και είναι εξαιρετικά προσεκτικοί, σε αντίθεση με τα εκπαιδευτικά ανθρώπινα ομοιώματα – στόχους της αίθουσας, στα οποία μπορούν να επιτεθούν χωρίς να υπάρξει χτύπημα από την άλλη μεριά.
Οι επιθέσεις με την ξιφολόγχη περιορίζονται σε τρυπήματα, που πρέπει να εκτελούνται γρήγορα ή αργά. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι είναι εύκολο να αντιμετωπίσει ένας τυφεκιοφόρος με ξιφολόγχη έναν αντίπαλο με σπάθη. Όταν ένας αντίπαλος σε απειλεί και γίνεσαι και εσύ επιθετικός μην περιμένεις να δεχτείς την επίθεση, αλλά να πας κοντά σου σε κοντινή απόσταση μάχης, δηλαδή σχεδόν ‘’Corps à Corps’’ (απόσταση σώμα με σώμα). Ο τυφεκιοφόρος με την ξιφολόγχη θα νιώσει αμηχανία και θα προσπαθήσει να βρίσκεται σε τέτοια απόσταση, όπου θα μπορεί να αξιοποιήσει την ξιφολόγχη του. Μην τον αφήσεις να το κάνει! Να διατηρήσεις την επίθεσή του, ενώ του αρπάζεις το τυφέκιο.
Όταν κρατάς τη σπάθη και βρίσκεσαι στην 3η θέση φύλαξης (la tierce), στο αριστερό σου χέρι κρατάς τη θήκη της σπάθης. Η πούντα (pointe) της σπάθης σου είναι ψηλότερα από αυτή (ξιφολόγχη) του αντιπάλου σου. Πλησίασε γρήγορα, κάνε ζεύξη με τη σπάθη ή τη θήκη σου και να είσαι ‘’ισχυρός’’ απέναντι στο αντίπαλο όπλο, πιέζοντάς το προς τα κάτω. Έτσι, θα ‘’κλειδώσεις’’ και θα έχεις τον τυφεκιοφόρο αντίπαλο υπό τον έλεγχό σου. Αυτή είναι η καλύτερη στιγμή να εκτελέσεις κόψιμο με τη σπάθη στη δεξιά πλευρά του προσώπου του (Εικόνα 2). Εκμεταλλεύσου αυτή την ευκαιρία και να ξαναπάρεις τον έλεγχο σε περίπτωση που τον χάσεις, ενώ κατεβάζεις το τυφέκιο του αντιπάλου, το οποίο έχει την τάση να υψώνεται. Εκτέλεσε άλλο ένα κόψιμο και αυτή τη φορά στην αριστερή πλευρά του προσώπου του αντιπάλου σου, κάνοντας ένα γύρισμα με το χέρι ‘’κατεβάζοντας’’ τα νύχια του χεριού σου, ενώ κρατάς τη σπάθη (σ.σ. οπλίζεις από τα αριστερά). Ένα κόψιμο στο πρόσωπο του αντιπάλου, είτε είναι από τα αριστερά είτε από τα δεξιά του πρέπει να είναι επαρκές, ώστε να μην είναι σε θέση πλέον να πολεμήσει και να βρίσκεται υπό το έλεός σου.
Όταν βρίσκεσαι στη χαμηλή 3η (tierce) ή στη 2α (seconde) θέση φύλαξης, η πούντα (Pointe) σου πρέπει να βρίσκεται χαμηλότερα από αυτή του αντιπάλου σου, πλησίασε γρήγορα για να έρθετε σε ζεύξη και να αποκρούσεις την ξιφολόγχη του αντιπάλου με τη θήκη σου σηκώνοντάς τη, ώστε η ξιφολόγχη να βρεθεί όσο πιο ψηλά γίνεται. Αξιοποίησε αυτή την ευκαιρία μετά από αυτό, εκτελώντας τρύπημα (Le coup de pointe) στο σώμα ή το χέρι του αντιπάλου σου. Είναι ένα εξαιρετικό χτύπημα στη θέση που βρίσκεται ο αντίπαλος, του οποίου τα χέρια και οι καρποί είναι ακάλυπτοι (Εικόνα 3).
Ως προς την άμυνα, ο αντίπαλος μπορεί μόνο να τρυπήσει. Η οπτική εκπαίδευση όσον αφορά την απόσταση και την ακρίβεια ως προς την απόκρουση έχουν μεγάλη σημασία. Το θέμα της απόστασης είναι εξαιρετικά σημαντικό και καθορίζει εάν είναι η κατάλληλη στιγμή για απόκρουση και αν η εν λόγω απόκρουση δεν γίνεται εναντίον του ‘’ισχυρού’’ του αντίπαλου όπλου, έτσι ώστε ο αντίπαλος να μην μπορεί να εκτελέσει χτύπημα. Αν ο αντίπαλος σε αποκρούσει με το ‘’ισχυρό’’ του, σημαίνει ότι η απόκρουση έγινε βιαστικά και έχει το πλεονέκτημα να σε αποφύγει και να εκτελέσει χτύπημα εκ νέου. Συνεπώς, πρέπει να βρίσκεσαι σε μια κατάλληλη απόσταση με τον αντίπαλο, ώστε να τον αποκρούσεις την κατάλληλη στιγμή, δηλαδή ούτε πολύ νωρίς ούτε πολύ αργά.
Αμέσως μόλις αποκρούσεις, κάνε αντεπίθεση (riposte) όπως φαίνεται στην Εικόνα 3 από τη δεξιά πλευρά ή αν είσαι τυφεκιοφόρος με ξιφολόγχη εκτέλεσε τρύπημα στο σώμα του αντιπάλου, σύμφωνα με την αριστερή πλευρά στα χέρια ή στους καρπούς. Αν και αυτό το χτύπημα μπορεί να μην τραυματίσει τον αντίπαλο, θα ξαφνιαστεί και θα είναι τόσο επώδυνο, που θα τον αναγκάσει να ρίξει κάτω το όπλο του.
Έχοντας ως παράδειγμα τους Ιάπωνες, την περίοδο που πολεμούσαν εναντίον των Ρώσων, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε αντεπιθέσεις που ήταν κλωτσιές στα πόδια των αντιπάλων, λακτίσματα στις κνήμες, γροθιές στο πρόσωπο ή στο στομάχι με το αριστερό χέρι αν είναι ελεύθερο. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται η θήκη με το αριστερό χέρι, για να εκτελέσεις χτύπημα στο κεφάλι ή στην κνήμη. Επίσης, η θήκη βοηθά στην απόκρουση αντίπαλων αντεπιθέσεων (riposte) (Εικόνα 4).
Μαζί με αυτά τα μέσα άμυνας, προσθέτουμε το περίστροφο που αναμφίβολα βοηθά σε μεγάλο βαθμό.
Όταν έχεις πολλούς αντιπάλους απέναντί σου, να έχεις υπόψη σου το τέχνασμα των τριών Ορατίων εναντίον των Κυριτών, που έκαναν μια προσποίηση και μετέτρεψαν τη μάχη ισότιμη, ως ένας εναντίον ενός. Αν θέλεις να τους νικήσεις πολεμώντας τους ταυτόχρονα θα είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Θα μπορούσες να κρατήσεις τη θέση σου, εκτελώντας κυκλικά κοψίματα (moulinets) αν χρειαστεί και θα σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τους αντιπάλους σου. Οι αντίπαλοί σου θα σε καταδιώκουν και αναμφίβολα θα το κάνουν με την ίδια ταχύτητα. Κάποια στιγμή, μπορεί κάποιος από αυτούς να πάει πιο μπροστά με τους υπόλοιπους και να γίνει μάχη ανάμεσα σε δύο αντιπάλους.
Αν είναι αδύνατο να υποχωρήσεις, δηλαδή ο χώρος στον οποίο βρίσκεσαι είναι στενός κατά τη διάρκεια της συμπλοκής και αν κάποιος από τους αντιπάλους αισθάνεται άβολα, τότε θα υπάρξει ισοτιμία (ένας εναντίον ενός). Να εκτελείς γρήγορα κυκλικά κοψίματα (moulinets) με τη σπάθη σου για να αμυνθείς και να νικήσεις τους αντιπάλους σου. Μπορεί να έρθουν ενισχύσεις.
Τέλος, αυτοί που έχουν το πλεονέκτημα είναι οι μαχητές, που έχουν τόλμη και ενέργεια. Αυτές είναι δύο βασικές γαλλικές αρετές. Στις δύσκολες στιγμές της συμπλοκής ή της επίθεσης, δεν έχουμε πλέον την επιλογή των μέσων για να ασκήσουμε επιρροή στον εχθρό. Παρόλα αυτά, όταν επιτίθεσαι ή αποκρούεις να εξασφαλίσεις ότι η σπάθη σου δεν θα δεσμευτεί από το χειροφυλακτήρα της ξιφολόγχης του αντιπάλου σου, τον αορτήρα ή τη σκανδάλη του τυφεκίου, διότι θα βρεθείς σε μειονεκτική θέση και η σπάθη σου μπορεί να σπάσει από μια λάθος κίνηση.
Πηγές:
· Chambon, Augustin – Du Sabre à pied, conseils pratiques sur son emploi en campagne (1911)
Link: Sabre apied chambon
