Πάρα πολλές οικογένειες Μανιατών είναι απόγονοι των βυζαντινών (και μεταβυζαντινών) stradioti ή stratioti. Η κατανόηση της φύσης αυτών των ανδρών θα βοηθήσει να κατανοήσουμε βαθύτερα το ύφος και την ψυχοσύνθεση και την δυναμική τα οποία εμφύσησαν στις επόμενες γενιές.
Στα τέλη του 15ου αιώνα εισέρχονται στον ευρωπαϊκό τρόπο πολέμου δύο νέα στοιχεία: το πρώτο προέρχεται από το παρελθόν και πρόκειται για το πυκνό, δορυφόρο πεζικό που κινείται μαζικά ως συμπαγής φάλαγγα με εξέχοντες σε αυτό το είδος μάχης τους ορεσίβιους Ελβετούς. Το δεύτερο στοιχείο θα καθορίσει το μέλλον της στρατιωτικής τακτικής και είναι η χρήση της πυρίτιδας.
Το πεδίο στο οποίο θα δοκιμαστούν και θα εφαρμοστούν μαζικά αυτού του είδους οι νεωτερισμοί ήταν οι Ιταλικοί πόλεμοι μεταξύ των ετών 1494-1559 κατά τους οποίους οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Γαλλία, Αψβουργική Ισπανία, Βενετία) συγκρούστηκαν για τον έλεγχο των ιταλικών κρατιδίων.
Η στρατιωτική φιλολογία θεωρεί αυτούς τους πολέμους και στρατούς ως τους πρώτους σύγχρονους της νεώτερης εποχής. Σε αυτό λοιπόν το πεδίο μάχης που σφυρηλατήθηκε το νέο είδος πολέμου έκαναν την εμφάνισή τους οι stratioti, οι πρώτοι Έλληνες μεταβυζαντινοί πολεμιστές. Εδώ πρέπει να πούμε πως αυτού του τύπου στρατιώτες δεν προέρχονταν αποκλειστικά από την Ελλάδα. Η Αλβανία, η Σερβία, η Κύπρος και άλλες περιοχές της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τροφοδότησαν πολλούς στρατούς με μισθοφόρους τέτοιου τύπου κατά τον 15ο και 16ο αιώνα.
Οι stratioti ήταν ελαφρύ ιππικό, μετεξέλιξη των στρατιωτών του υστεροβυζαντινού στρατού (στρατιώτης σήμαινε τον ελαφρό ιππέα), που υπηρετούσαν τους τελευταίους βυζαντινούς δεσπότες της Πελοποννήσου. Κατά την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Οθωμανούς αυτά τα μισθοφορικά σώματα χρησιμοποιήθηκαν από τους Βενετούς για να υπερασπίσουν τις κτήσεις τους στο Ναύπλιο, τη Μεθώνη, τη Κορώνη και τη Μονεμβασιά.
Όταν ξέσπασαν οι ιταλικοί πόλεμοι οι Βενετοί μετέφεραν τα στρατεύματα αυτά στην Ιταλική χερσόνησο και επηρέασαν με την ιδιαίτερη μαχητική τους ικανότητα την εξέλιξη των στρατιωτικών σχηματισμών, συμβάλλοντας καίρια σ’ αυτό που οι στρατιωτικοί ιστορικοί ονομάζουν ως «αναβίωση της τακτικής του ιππικού».
Η χρήση των μονάδων αυτών ήταν καταλυτική σε περιοχές με περιορισμένες εκτάσεις (κοιλάδες, κάμποι, πεδιάδες). Το μεγαλύτερο όπλο τους ήταν η ταχύτητα της κρούσης και ο αιφνιδιασμός. Βασίζονταν στην ευκινησία τους ιδιαίτερα απέναντι στους Οθωμανούς οι οποίοι είχαν ιδιαίτερα καλό ιππικό.
Το σίγουρο είναι ότι η ιστορική κοιτίδα των stratioti είναι η Ήπειρος (και πιο συγκεκριμένα η Χιμάρα) από την οποία οι Βυζαντινοί στρατολόγησαν τα στρατιωτικά σώματα που στελέχωσαν τις φρουρές των κάστρων της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας κατά τον ύστερο μεσαίωνα. Οι στρατιώτες μετακινούνταν μαζί με τις οικογένειές τους και έναν ευρύτερο συγγενικό δίκτυο, τη φάρα.
Μία εξαιρετική εικόνα των stratioti μας δίνει ο βενετός χρονογράφος Marco Sanudo:
«Οι Στρατιώται είναι Έλληνες, και φορούσι πλατείς επενδύτας και υψηλούς πίλους, τινές δε και θώρακας. Κρατούσι λόγχην εις την χείρα και ρόπαλον, εν δε τω πλευρώ κρεμώσι σπάθην. Τρέχουσιν ως πτηνοί, και μένουσιν απαύστως επί των ίππων των, οίτινες δεν τρώγουσι χόρτον ως οι ιταλικοί. Ειθισμένοι εις ληστείας συνεχώς δηούσι την Πελοπόννησον.
Άριστος κατά των Τούρκων προμαχών, διοργανίζουσι κάλλιστα τας επιδρομάς και λεηλασίας, επιτίθενται εξ απροόπτου κατά του εχθρού, και είναι πιστοί εις τον κύριόν των. Δεν αιχμαλωτίζουσιν, αλλ’ αποκόπτουσι τας κεφαλάς, εφ’ εκάστης των οποίων λαμβάνουσιν εν δουκάτον κατά την συνήθειάν των.
Τρώγουσιν ολίγον και ευχαριστούνται με το παρατυχόν, πολύ δ’ επιμελούνται τους ίππους των. Μέγας τούτων αριθμός κατοικούσιν εις τας χώρας της Αυθεντείας, την οποίαν προθύμως υπηρετούσι, διότι αριστεύοντες ονομάζονται ιππόται και λαμβάνουσι συντάξεις, μεταβιβαζομένας εις τους υιούς των»
(Κ. Σάθας, Έλληνες Στρατιώται εν τη δύσει και αναγέννησις της ελληνικής τακτικής, Αθήνα 1885, σ. 161).
Γενάρχες πολεμιστές αυτού του τύπου από τους οποίους προήλθαν πολλές μανιάτικες οικογένειες είναι ο Μερκούριος Μπούας, ο Παναγιώτης Δοξαράς, ο Δημήτριος Βοζίκης, Κροκόδειλος Κλαδάς, ο Ισαάκιος Λάσκαρης και άλλοι. Οι περισσότεροι από αυτούς τους stradioti συνέχισαν να πολεμούν τους Οθωμανούς και μετά την πτώση του Μυστρά το 1460 με κέντρο επιχειρήσεων την Μάνη.
Πηγή: ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ
Ακαδημία Ιστορικών Ευρωπαϊκών Πολεμικών Τεχνών 